Władysław Ryżko

Władysław Ryżko
	podporucznik
Data i miejsce urodzenia	1 listopada 1907 ; Biała Podlaska
Data śmierci	29 stycznia 1959
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie ; ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego; Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego
Jednostki	2 pułk lotniczy; Brygada Bombowa; 9 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego (LWP); 3 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego (LWP)
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	Polskie Linie Lotnicze LOT
	Odznaczenia

Władysław Ryżko (ur. 1 listopada 1907 w Białej Podlaskiej, zm. 29 stycznia 1959) – polski lotnik wojskowy i cywilny, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku – pilot w 16 eskadrze bombowej. Po wojnie pracował w lotnictwie komunikacyjnym i sanitarnym, zginął w wypadku lotniczym

Życiorys

Lata przed II wojną światową

Urodził się 1 listopada 1907 w Białej Podlaskiej; rodzice Stefan i Antonina zmarli, gdy był dzieckiem^[1]. Wychowywany przez opiekunów (państwa Dąbków), z którymi w 1914 wyjechał do Rosji. Po odzyskaniu niepodległości powrócił w 1918 do Polski, mieszkając w Mokranach. Uczęszczał do szkoły w Chotyłowie i Terespolu, po czym ukończył technikum kolejowe w Brześciu^[1]. Pracował następnie jako leśniczy w powiecie lubartowskim. Zainteresował się leśnictwem i w 1928 roku ukończył kurs pilotażu w Aeroklubie Śląskim w Katowicach^[1].

W 1930 roku został powołany do służby wojskowej i w tym samym roku skierowany do lotnictwa – 2 pułku lotniczego w Krakowie. W 1931 ukończył podstawowy kurs pilotażu w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy i wyższy kurs pilotażu w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu^[1]. Służył następnie w 21 eskadrze liniowej 2 pułku lotniczego, na samolotach Breguet 19. 13 października 1933 został ranny w wypadku lotniczym, leczenie trwało do czerwca 1934^[2]. Brał udział w tym samym roku w lotach na pomoc powodzianom. W październiku 1934 został przeniesiony do nowo utworzonej 26 eskadry towarzyszącej^[2]. Miał wówczas stopień kaprala pilota. Od września 1936 uczył się w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, gdzie uzyskał maturę. We wrześniu 1938 dołączył do III rocznika Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie^[2]. 15 czerwca 1939 został skierowany na praktykę do 1 pułku lotniczego, w stopniu sierżanta podchorążego. Latem 1939 przeszkolił się w Małaszewiczach na dwusilnikowych bombowcach PZL.37 Łoś, po czym został przydzielony do 216 (16) Eskadry Bombowej na Okęciu^[2].

Kampania wrześniowa i okupacja

W kampanii wrześniowej 1939 walczył jako pilot samolotu PZL.37 Łoś w składzie swojej eskadry, włączonej w skład Brygady Bombowej. Pierwszy lot bojowy odbył 4 września 1939 z ppor. obs. Zygmuntem Szymańskim na bombardowanie kolumny pancernej pod Radomskiem, lecz bomby z jego samolotu spadły na las^[2]. Podczas drugiego lotu 7 września, w załodze por. obs. Ludwika Maślanki, jego samolot został zestrzelony przez myśliwce Messerschmitt Bf 110 z I./ZG 1 koło Radzymina^[3]. Władysław Ryżko i Ludwik Maślanka uratowali się na spadochronach (dwóch członków załogi zginęło)^[2]. Władysław Ryżko doznał przy tym ciężkich poparzeń rąk i twarzy, po czym leczył się w szpitalu w Warszawie. Podczas kampanii został promowany na podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 sierpnia 1939^[2]. W lutym 1940 Władysław Ryżko uciekł ze szpitala, po czym ukrywał się przez okres okupacji, mieszkając w Piotrkowie Trybunalskim, Zakopanem i Kielcach. Pracował wówczas jako technik dentystyczny^[4].

Lata powojenne

Po wyzwoleniu Polski, zgłosił się w lutym 1945 do służby w lotnictwie ludowego Wojska Polskiego. Po przeszkoleniu, 20 czerwca 1945 został przydzielony do 14 samodzielnego pułku rozpoznania i korygowania ognia artylerii, a 12 października tego roku do 9 pułku lotnictwa myśliwskiego w Krakowie^[4]. Latał tam na myśliwcach Jak-7 i Jak-9. Uzyskał 1 stycznia 1946 stanowisko zastępcy dowódcy 1 eskadry, lecz 30 stycznia został przeniesiony do 3 pułku lotnictwa myśliwskiego w Krakowie, a 12 kwietnia 1946 zdemobilizowany w stopniu porucznika^[4].

Po odejściu z wojska pracował jako instruktor pilotażu, a 15 czerwca 1946 podjął pracę w PLL LOT, latając jako drugi pilot samolotów Douglas C-47 Dakota^[4]. Pracował przy tym też w Aeroklubie Warszawskim jako szef pilotażu. Do 1950 roku wylatał 3300 godzin w lotnictwie wojskowym i komunikacyjnym, na 33 typach samolotów^[4]. W 1950 roku został jednak zwolniony z lotnictwa, na fali represji politycznych wobec przedwojennych oficerów^[4]. Pracował następnie poza lotnictwem, w przedsiębiorstwie Beton-Stal w Warszawie i Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych w Warszawie oraz zdał egzamin na mechanika budowy^[4]

Po odwilży politycznej z października 1956 roku, powrócił do latania, jako pilot w Centralnym Zespole Lotnictwa Pogotowia Ratunkowego w Warszawie^[4]. W lutym 1958 roku przeszkolił się także na śmigłowce SM-1. 29 stycznia 1959 podczas lotu ratunkowego zginął w wypadku samolotu w trudnych warunkach atmosferycznych we wsi Kleparz^[4]. Do tego czasu wykonał ponad 330 lotów ratunkowych^[4].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nadany przez rząd na emigracji (nr 12076)^[a]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[4]
Krzyż Walecznych^[4]
Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi^[4]

Uwagi

↑ Sam Ryżko nigdy się nie dowiedział o odznaczeniu, nadanym przez rząd emigracyjny. Zmyślony 2015 ↓, s. 39

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Zmyślony 2015 ↓, s. 36
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zmyślony 2015 ↓, s. 37
↑ Marius Emmerling: I./ZG 1 w kampanii wrześniowej 1939, "Militaria XX wieku" nr 3(42)/2011, s.11
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Zmyślony 2015 ↓, s. 38

Bibliografia

Wojciech Zmyślony. Władysław Ryżko 1907-1959. „Lotnictwo z Szachownicą”. Nr 55 (2/2015), s. 36-39, czerwiec 2015. ISSN 1643-5702.

[5] Sam Ryżko nigdy się nie dowiedział o odznaczeniu, nadanym przez rząd emigracyjny. Zmyślony 2015 ↓, s. 39

[z34-1] Zmyślony 2015 ↓, s. 36

[z37-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zmyślony 2015 ↓, s. 37

[3] Marius Emmerling: I./ZG 1 w kampanii wrześniowej 1939, "Militaria XX wieku" nr 3(42)/2011, s.11

[z38-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Zmyślony 2015 ↓, s. 38

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]